Janine Jansen: de microfoon hoort alles

Zo'n vijf jaar geleden kon je nog gewoon aanbellen bij Janine Jansen in Soest en stond ze huiselijk op de bank met warme wollen sokken aan de pers te woord. Tegenwoordig mag je bij Universal in het naburige Baarn op de persdag in de rij voor een interview met de stervioliste. Maar haar onbevangenheid is met de jaren onveranderd gebleven. De release van haar nieuwste cd met Bachs Inventies en de tweede partita is de aanleiding voor het gesprek.

Door Joke Dame

Het is alweer de vierde cd die Janine Jansen bij Decca uitbrengt, dit keer met kamermuziek en solorepertoire. Ze is er terecht trots op. ‘Ik wilde een combinatie maken van Bachs beroemdste werk voor soloviool, de monumentale Tweede partita met die grandioze Chaconne, en de weinig uitgevoerde twee- en driestemmige Inventies. Bach schreef dertig Inventies als klavieroefenstukken voor zijn oudste zoon en iedereen die pianoles heeft, heeft ze wel eens gespeeld. Maar ze moeten ook tijdens concerten uitgevoerd worden. Het zijn zulke mooie stukken, zo geniaal, ze verdienen het om gehoord te worden. We hebben ze dan ook, nee niet zozeer bewerkt, maar ‘aangepast' voor viool en altviool en voor viool, altviool en cello.'

Janine Jansen is, zegt ze zelf, groot geworden met Bach. ‘Hij was zeer aanwezig, vroeger, bij ons thuis.' Haar moeder zong Bach, haar vader speelde Bach op het orgel en dirigeerde Bachcantates waar al vroeg de hele familie aan meedeed: behalve vader en moeder ook de twee broers en zodra ze kon ook de jongste Jansentelg Janine. Haar hele vroege muzikale opvoeding is doortrokken van Bach. Desondanks, onthult ze, ‘is er niets moeilijker dan Bach spelen.' Waarom? ‘Ja, waarom... Er zijn zoveel manieren om Bach te spelen en er zijn zoveel meningen over hoe je het zou moeten doen. Dat is één kant van de moeilijkheid. Aan de andere kant: die muziek is zo puur, ligt zo open, je moet wel samen helemaal dezelfde opvatting over elk van die stukken hebben om ze te kunnen spelen.'

Leg de cd in de speler, skip naar nummer 29 voor de driestemmige Inventie in f en je hoort meteen wat de violiste bedoelt. De open klank van de strijkers - naast Janine, Maxim Rysanov op altviool en Torleif Thedéen op cello -, de kwetsbaarheid en de totale doorzichtigheid laten je diep doordringen in de essentie van de polyfonie.

Hoewel in haar familie veel werd gemusiceerd op authentieke instrumenten en de historische uitvoeringspraktijk hoog in het vaandel stond, speelt Janine op een moderne viool, met een moderne strijkstok. Botst dat niet, met de familie? ‘Ach nee,' zegt Janine, ‘we hebben daarover dezelfde opvatting: het maakt niet uit of je op een barokinstrument speelt of op een modern, met een barokstok of met een moderne, op een stemming van 415 of 440 Hz. Het gaat om de stijlopvatting, de manier waarop je vibrato gebruikt, de manier waarop je fraseert en articuleert.' Niet dat ze niet houdt van oude instrumenten en de historische uitvoeringspraktijk, ze bewondert barokviolisten als Rachel Podger en Andrew Manze, maar, zegt ze, ‘ik speel nou toevallig modern viool en ik zou me ook nooit willen vastleggen op maar één periode uit de muziekgeschiedenis.'

De ware Jansen
Maar wat misschien nog wel het allermoeilijkste is aan Bach, komt Janine Jansen nog even terug op haar uitspraak, dat is het opnemen van zijn muziek. ‘Er is een groot verschil tussen Bach spelen in een zaal tijdens een live concert en Bach spelen in de studio. Dat had ik me nooit gerealiseerd. De microfoon hoort álles. Dat geldt voornamelijk voor het solorepertoire en dan vooral voor de Chaconne. De akkoorden die ik in een zaal wat steviger kan neerzetten, klinken voor een microfoon ineens te agressief, te zwaar. Ik had gewoon moeite om het aan te pakken, ik wist eigenlijk niet hoe te beginnen. En ik werd ineens getroffen door de gedachte dat ik het stuk, en daarmee ook Bach, geen recht zou doen. Zo voelde het.' Ze ging door een diep dal toen ze bij de chaconne aankwam, ‘maar eenmaal daar doorheen, was het gewoon heerlijk om daar helemaal met mezelf, of ja, samen met Bach te staan spelen. Dat is ook wel weer het leuke van een solo-opname: je hebt gewoon alle tijd en je kunt uitproberen wat je wilt.' Het heeft haar verrijkt, zegt ze. ‘In de vijf opnamedagen heb ik meer geleerd van Bach dan in m'n hele leven.'

De foto's bij deze release tonen een andere Janine dan bij eerdere uitgaven. Is ze dan ook veranderd? ‘We hebben bij de laatste foto's gezocht naar een natuurlijker look,' beaamt de violiste. ‘Ik ben dat meer dan op eerdere foto's, waarop ik veel meer werd gestyled. We waren in Engeland op een heel mooie locatie en de fotograaf, Felix Broede, wilde ‘de echte, de ware Janine Jansen' naar voren brengen, en ook verschillende gezichtsuitdrukkingen vastleggen. Wat kalmer en natuurlijker en wat meer mijn leeftijd. Mensen schatten me vaak wat jonger dan ik ben en daar kan ik niet meer zo goed tegen.'

Ze woont tegenwoordig weer in Soest. Haar relatie met de violist Julian Rachlin met wie ze in Wenen woonde, hield geen stand. ‘O, die vraag,' reageert Janine met tegenzin, maar ze gaat het onderwerp niet uit de weg. ‘We hebben gelukkig absoluut geen ruzie, we zijn hele goeie vrienden en staan nog dagelijks met elkaar in contact - wat dat betreft is er eigelijk niet zoveel veranderd. We spelen ook heel regelmatig nog samen, maar we zijn erachter gekomen dat een toekomst er voor ons niet inzit. Het allerbelangrijkste is dat we onze speciale band, dat bijzondere contact, nog steeds hebben.'

Nee, dat Rachlin ook violist is, is zeker niet de reden van de breuk. ‘Daar heb ik natuurlijk ook wel over nagedacht, en zo'n combinatie heeft zijn moeilijke kanten, maar ik kan het me ook niet anders voorstellen. Ik wil de passie voor mijn vak met iemand kunnen delen, en dat was met Julian natuurlijk wel zo.'

En, wil ze nog wel even kwijt, ‘reken er maar op dat hij er weer is tijdens mijn Kamermuziekfestival in Utrecht dat dit jaar zijn eerste lustrum viert. Het zal anders worden omdat Muziekcentrum Vredenburg verbouwd wordt en de avondconcerten plaatsvinden in de nieuwe tijdelijke concertzaal Leidsche Rijn, maar als we met zijn allen maar weer die sfeer van een winterfeestje kunnen maken. Dan wordt het vast weer heel erg leuk, met bijzondere werken als het Strijkoctet van Enescu en een compositie van Dobrinka Tabakova, een jonge Bulgaarse componiste. En zoals altijd ook met het bekendere werk. Met Julian speel ik Mozarts Sinfonia Concertante.'
Johann Sebastian Bach
Inventions & Partita
Janine Jansen (viool), Maxim Rysanov (altviool), Torleif Thedéen (cello)
Decca 475 9968

Artikel links

Bron: Klassieke Zaken

• Reageren • Doorsturen • Afdrukken • Waarschuwen • Artikel schrijven

Geplaatst door 50plusser.nl
24 november 2007 08:42
5138 keer bekeken.

E-mailadres		Ja, ik wil twee keer per maand een informatieve nieuwsbrief ontvangen.

Gebruikersnaam		Ja, stuur mij interessante aanbiedingen en partnermailings (over bijvoorbeeld; reizen of lifestyle producten).

Geboortedatum	dag maand jaar	Ja, ik ga akkoord met de regels en het privacybeleid van 50plusser.nl.

Geslacht	man vrouw

Zoeken naar
	Artikelen & berichten			Mensen